Chúng ta đều biết xu hướng chung của Thế giới và của Việt Nam là tuổi thọ đang tăng lên, nghĩa là số người già ngày càng nhiều hơn. Già hóa dân số và tăng dân số (DS) là hai nội dung quan trọng của chất lượng sống đối với V.N, bên cạnh việc kiểm soát đà tăng DS thì chúng ta cũng đang bước vào ngưỡng cửa của già hóa DS với tốc độ khá nhanh. Tuổi thọ trung bình của V.N đã đạt 73,5 tuổi (2014), số người cao tuổi (NCT) chiếm khoảng 10,5% DS. Gần ta có Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapor, Trung Quốc đang là DS già chiếm tỉ lệ cao.
Về nhận thức :
Quĩ thời gian sống của NCT không phải còn dài, nhất là thời gian sống khỏe mạnh không có bệnh tật là vấn đề rất đáng quan tâm. Theo một thống kê gần đây thì tuy tuổi thọ trung bình của người V.N là 73,5 tuổi, nhưng tuổi sống khỏe mạnh chỉ đạt 66 tuổi, trung bình trong đời thời gian ốm đau của mỗi người từ 12 – 14 năm. NCT có thể mắc nhiều bệnh mãn tính đồng thời trên cơ thể như tim mạch, tiểu đường, xương khớp, tiêu hóa... Có người mới nghỉ hưu chưa được bao lâu đã bị đột quị, nhồi máu cơ tim, ung thư... không thể kéo dài được tuổi thọ.
Thông thường khi về già, người ta mới thực sự quan tâm đến sức khỏe, mới thấy rõ sức khỏe là vốn quí nhất, là tài sản vô giá; sức khỏe quý hơn vàng do đó rất chăm lo giữ gìn sức khỏe, rèn luyện thân thể hàng ngày. Trong dân gian đã có câu : Trẻ ngồi uống nước trà, ông già bà già tập thể dục là như vậy !
Quĩ thời gian sống của NCT không phải còn nhiều, điều đó không những chính bản thân lớp người này cần thấy rõ mà gia đình, xã hội cũng cần phải được nhận thức sâu sắc để tạo điều kiện cho NCT sống khỏe, sống vui, sống hữu ích, nâng cao tuổi thọ. Bản thân NCT cũng ước mong được sống khỏe mạnh sum vầy với con cháu, nếu ra đi thì được nhẹ nhàng thanh thản, không đau đớn kéo dài, không muốn làm phiền con cháu, gia đình trong những năm tháng cuối đời.
Quĩ thời gian NCT :
Từ đó càng thấy rõ mối liên hệ giữa quĩ thời gian sống với những niềm vui của NCT. Ai trong mỗi chúng ta cũng đều mong muốn mỗi ngày có một niềm vui, NCT lại càng ao ước như vậy. Chắc rằng niềm vui của họ sẽ chẳng có gì lớn lao và không gây phiền toái cho những người trong gia đình, mà mỗi người đều có thể tạo những niềm vui nho nhỏ hằng ngày cho thế hệ cha ông. Làm được như vậy cũng là một tác động có lợi đến tâm lý NCT. Điều này cần được lớp trẻ hết sức lưu ý, khi đã bước vào độ tuổi nghỉ hưu, do quá trình lão hóa trong đó có lão hóa não làm biến đổi tâm sinh lý NCT, cho nên họ thường gặp cảm giác hụt hẫng khi mới nghỉ hưu, cho rằng mọi người đang lãng quên mình, ngại giao lưu tiếp xúc, ngồi trầm ngâm suy nghĩ, đôi khi tỏ thái độ băn khoăn, bức xúc với thời cuộc, rồi những ký ức cũ tràn về gây nhiều tâm trạng khác nhau, các cụ thường sống bằng nội tâm, bằng những kỷ niệm xưa đã ghi đậm dấu ấn một thời... Vì vậy không nên để NCT ngồi ở nhà một mình, đó là mặt lợi của “Tam đại đồng đường” truyền thống của người Việt Nam, nhưng mặt bất lợi là nếu mỗi thế hệ không biết tự điều chỉnh sẽ dễ xẩy ra “xung đột thế hệ”. Hiện nay mô hình gia đình truyền thống này đang dần được thay thế bởi mô hình gia đình hiện đại hạt nhân chỉ có hai thế hệ cùng sống sẽ chiếm ưu thế.
Niềm vui NCT :
Đáp ứng niềm vui NCT không khó, chỉ cần nhận thức một cách sâu sắc để xử sự đúng, chứng tỏ lòng hiếu thảo của con cháu đền đáp lại công ơn cha mẹ nuôi dạy ta khôn lớn nên người như hôm nay. Đó cũng là đạo lý truyền thống của người V.N.
Trước hết NCT rất để ý cách ứng xử của con cháu, cử chỉ lễ phép, thăm hỏi ân cần, chăm sóc chu đáo, nếu sống riêng, ngày nghĩ nên dành thời gian về thăm hỏi ông bà cha mẹ, một vài tờ báo tạp chí có thông tin hay, một gói quà nhỏ, sắm thêm một thứ dụng cụ sinh hoạt gia đình mà các cụ đang cần, thay pin đồng hồ treo tường, một đôi dép mới đi trong nhà khỏi trượt ngã... đều là niềm vui của người già, động viên khích lệ họ rất nhiều và càng yêu quí con cháu hơn.
Đến ngày có kỵ, giỗ, sinh nhật, các cụ rất mong con cháu về tập trung đông đúc, là dịp gặp nhau chuyện trò vui vẻ, ấm cúng trong không khí đại gia đình hạnh phúc. Chứng kiến cảnh này các cụ rất vui.
Nếu các cụ còn khỏe mạnh, tỉnh táo, đi lại không bị hạn chế, thỉnh thoảng mới các cụ đi xem văn nghệ, tham quan, nghỉ mát thay đổi không khí. Có một số cụ không tự đi lại được, con cháu cần thay phiên phân công đưa cụ đi kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khám bệnh nhận thuốc hàng tháng khi có bệnh mãn tính (tim mạch, HA, tiểu đường, thần kinh...), đưa các cụ đi dự các ngày lễ kỷ niệm, các dịp giao lưu gặp mặt bạn cũ.
Một điều cần lưu ý là các cụ thường sống và sinh hoạt rất chuẩn mực từ lời ăn tiếng nói, phong cách ứng xử, làm việc, trật tự nếp sống, cách ăn mặc, đối xử vợ chồng với nhau, cách giáo dục con cái học hành chăm ngoan, quan hệ bạn bè... đều được các cụ quan sát nhận xét. Nếu làm tốt thì các cụ rất hài lòng và có thêm nhiều niềm vui trong cuộc sống hàng ngày. Đó là những điều có lợi cho sức khỏe NCT.
Bản thân NCT cũng tự tạo được niềm vui hàng ngày như đọc báo, xem T.V, chăm cây cảnh, viết hồi ký, giao lưu với bạn bè ..
.
Những điều cần tránh :
Nếu đã xác định rõ đem lại niềm vui cho NCT là trách nhiệm, nghĩa vụ của thế hệ con cháu đối với ông bà, cha mẹ là người có công dưỡng dục sinh thành, đã có nhiều cống hiến cho xã hội, tích lũy nhiều kinh nghiệm sống và vun đắp hạnh phúc gia đình, thì có những điều chúng ta cũng cần phải hết sức tránh.
Thực tế trong xã hội đã diễn ra khá nhiều sự việc làm cho lớp người đi trước phiền lòng, thậm chí còn rất đau lòng vì phải chứng kiến những cảnh đời như vậy. Đó là các hiện tượng tiêu cực trong xã hội ngày càng biểu hiện phức tạp và chưa có chiều hướng giảm, tham nhũng lãng phí do chính con cháu mình gây ra, cảnh nghiện hút, đua xe, côn đồ bạo lực, lối ứng xử thiếu giáo dục, vô văn hóa, hung hăn xem thường tính mạng người khác, rồi nạn bạo lực học đường, bạo hành trong một số gia đình... diễn ra ngay trước mắt người già, thử hỏi tâm trạng của thế hệ đi trước sẽ thế nào ?
Có những chuyện đau lòng khác đã xẩy đến với một số gia đình như con cái bạc đãi, hất hủi cha mẹ, đùn đẩy trách nhiệm phụng dưỡng để các cụ phải vào sống ở các nhà dưỡng lão. Rồi việc tranh chấp đất đai tài sản kế thừa khi các cụ còn đang sống, thậm chí con cái còn ngược đãi kiện bố mẹ ra tòa vì mảnh đất, cái nhà đã từng chung sống nhiều thế hệ, ở cái tuổi gần đất xa trời còn phải chống gậy đi hầu tòa hoặc chứng kiến trước tòa con cháu mình phạm tội nghiêm trọng, không ai không ái ngại cả. Những tiếng nấc não lòng của các bậc sinh thành không khỏi khiến mọi người phải xúc động và đòi hỏi pháp luật phải nghiêm minh xử lý những hành vi thiếu đạo đức như vậy, để đem lại lòng tin và niềm vui cho lớp người đi trước.
Rõ ràng hiện nay khi đời sống vật chất của NCT đã được cải thiện rất nhiều bởi các chủ trương về an sinh xã hội đang được thực thi, thì đời sống tinh thần lại càng được chú trọng hơn, đem lại niềm vui hàng ngày cho NCT bằng những việc làm cụ thể, chính là góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần cho lớp NCT.
Mở đầu một năm mới tốt đẹp với tất cả lòng kính trọng, biết ơn của thế hệ trẻ đối với lớp người đi trước!